Hoe vaak wordt u wakker en zegt u tegen zichzelf ‘YES! Wat fijn dat ik mag werken vandaag’; Hoe graag gaat u naar uw werk? Stel u zich soms de vraag ‘waarom werk ik eigenlijk?; wat voeg ik aan waarde toe en ben ik van betekenis voor het werk waar ik voor ben aangesteld?’. Of denkt u wel eens ‘welke betekenis vind ik in mijn werk?
Waarom zou je betekenis op het werk stimuleren? Mensen werken om diverse redenen, ten eerste om geld te verdienen maar daarnaast ook om betekenis in dat werk te ervaren. Betekenisvol werk is een goede voorspeller van een wenselijke werkhouding die leidt tot tevredenheid met werk en carrière. Het vergroten van gevoel van betekenis is echter een van de meest en onderbenutte manieren om productiviteit, betrokkenheid en prestaties te vergroten. Medewerkers die betekenis ontlenen aan hun werk zijn veel meer bereid bij hun organisatie te blijven, ervaren grotere baan-tevredenheid, zijn meer betrokken op het werk dan medewerkers die dat niet ervaren. Want betekenis gaat niet om het werk zelf, het gaat om HOE men naar zijn of haar werk bekijkt.
Het is een fundamenteel verlangen van mensen om betekenis, ook wel ‘zin’ genoemd, te ervaren. Dat heeft te maken met vroege ervaringen van de wereld als een goede plek om veilig te zijn: als een kind te eten krijgt, het behaaglijk warm heeft, liefde ontvangt, dan legt dat de basis om het leven als zinvol te kunnen ervaren. Het begin is dus lichamelijk. Mensen stoppen echter niet met groeien als ze door hun puberteit zijn, ze groeien hun hele leven door. Het is niet verwonderlijk dat ze zo nu en dan in een lastig parket komen of dat hun leven hen voor grote en moeilijke uitdagingen stelt. Dit kan tot gevolg hebben dat mensen zo nu en dan de weg kwijt lijken te zijn. Het leven blijft voor veel mensen een zoekend bewegen naar zin. Je kunt het als zinvol ervaren wanneer je je verbonden voelt met een groter geheel dat je uitnodigt tot deelname aan de wereld, op welke manier dan ook. Dat grotere geheel kan de natuur zijn, of kunst, maar het kan ook gaan over de omgang met anderen.
Andere mensen ontmoeten kan als zinvol worden gevoeld als er iets gebeurt tussen mensen, als er iets resoneert. Het is wanneer je met een ander ervaart: ja, het is goed dat we samen zijn. Op dat moment doorbreek je de zelfbeslotenheid waarin we kunnen vastzitten, alleen in onze gedachten, waardoor we niet openstaan voor de wereld om ons heen. Als je samenwerkt met elkaar in een team, heb je vaak dat iedereen routinematig zijn taak doet. Maar soms heb je momenten waarop er iets ontstáát, iets waaraan je allemaal bijdraagt – een idee borrelt op, een plan waar iedereen blij van wordt, met als gevolg een flow waarin de echte creatieve ideeën vloeien. Zo’n moment kan je een transcendente ervaring noemen.
Het simpele feit dat we bestaan zou je al als betekenisvol kunnen beschouwen: ik heb bestaansrecht en mag er zijn. Dat is op zich een belangrijk aspect van leven, die rust van het besef dat iemand er mag zijn. Dat lukt tegenwoordig helaas lang niet iedereen, als je kijkt naar het aantal mensen dat met een burn-out of met psychische problemen kampt. Er is echter meer dan het bestaansrecht alleen, bij leven hoort ook een streven: als mens draag je de verantwoordelijkheid bij te dragen aan het leven van anderen.
Maar wat nu als je de ervaring hebt, het gevoel beleeft dat je minder contacten hebt of contacten van mindere kwaliteit dan je zou wensen, je eenzaam voelt. De nadruk ligt op ‘gevoel’ en ‘wensen’, omdat eenzaamheid een subjectief iets is: twee collega’s kunnen tegenover elkaar zitten in precies dezelfde werkomgeving, maar als ze verschillende behoeftes aan nabijheid hebben, kan de ene collega zich eenzaam voelen terwijl de ander nergens last van heeft. Dat het subjectief is, betekent niet dat het alleen een probleem is van de werknemer. Eenzaamheid kan ernstige gevolgen hebben, zoals lagere weerstand, depressie, hartproblemen, vroegere dementie, eerder overlijden. Voor een organisatie betekent dat dus meer ziekteverzuim, maar ook de productiviteit lijdt onder eenzaamheid.
Wanneer sprake is van psychisch verzuim is het derhalve van belang ook het onderwerp eenzaamheid bespreekbaar te maken. Speelt er concreet iets op het werk, bijvoorbeeld pesten, of is er privé iets aan de hand, zoals een zieke partner? Het gevoel van eenzaamheid neem je er niet meteen mee weg, maar een verbeterde concrete situatie is een eerste stap.
Makkelijker en beter dan eenzaamheid proberen op te lossen, is proberen eenzaamheid te voorkomen. Het omgekeerde van eenzaamheid is je verbonden te voelen met anderen, waarbij de huidige situatie rondom Covid-19 helaas belemmerend werkt. Een mens is een sociaal dier en heeft anderen om zich heen nodig. Een paar mensen kan als genoeg zijn, die naar jou omkijken en jij naar hen. Daar horen zeker ook collega’s bij, die elkaar een groot deel van de dag ontmoeten. Eenzaamheid op werk hangt derhalve sterk samen met de sfeer en de mate waarin mensen zich verbonden kunnen voelen. Dit zou een belangrijk speerpunt van de bedrijfscultuur moeten zijn, waardoor werknemers zich thuis voelen bij een werkgever, meer betrokken en meer betekenis kunnen ervaren met als gevolg een hogere arbeidstevredenheid, betere prestaties en een lager ziekteverzuim. Met de huidige ontwikkeling dat thuiswerken nog meer gemeengoed gaat worden en werknemers elkaar minder dan voorheen op kantoor zullen treffen, is het derhalve van groot belang om aandacht te blijven besteden aan de sociale cohesie tussen collega’s.
"Probeer geen mens van succes te worden, maar probeer een mens van waarde te worden."
(Albert Einstein)
